6.Otizm Spektrum Bozukluğu

Otizm Spektrum Bozukluğunun Nedeni Nedir?

Bugün, otizm spektrum bozukluğuna neyin neden olduğu bilinmemekle birlikte genetik temelli olduğuna ilişkin bulgular vardır. Ancak hangi gen ya da genlerin sorumlu olduğu henüz bilinmemektedir. Çevresel faktörlerin de otizme yol açabildiğine ilişkin görüşler vardır. Hem genetik temellerin hem de çevresel faktörlerin etkileri üzerine çok sayıda araştırma yapılmaktadır.

Otizmin çocuk yetiştirme özellikleriyle ya da ailenin ekonomik koşullarıyla hiçbir ilişkisi yoktur; bu nedenle otizm spektrum bozukluğunu her çeşit toplumda, farklı coğrafyalarda, ırkta ve ailede rastlanmaktadır.

Otizm Spektrum Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?

Otizm Spektrum Bozukluğu(OSB)'nun temel belirtileri:

1. Sosyal İletişim ve Etkileşimde Zorluklar

Göz teması kurmada güçlük: Göz teması az olabilir veya hiç kurmayabilir.
Sosyal ipuçlarını anlamada zorluk: Mimik, jest veya tonlamayı anlamakta zorlanabilirler.
Karşılıklı konuşma eksikliği: Sohbeti başlatma, sürdürme veya sırayla konuşmada sorun yaşayabilirler.
Sosyal ilişki kurmada isteksizlik veya zorluk: Akranlarla oyun oynama, arkadaş edinme ya da ilişkileri sürdürme konusunda zorluk çekebilirler.
Başkalarının duygularını anlamada güçlük: Empati geliştirmekte zorlanabilir veya başkalarının duygularına karşı tepkisiz kalabilirler.

2. İletişimde Zorluklar

Geç konuşma: Bazı bireyler hiç konuşmayabilirken, bazıları dil gelişiminde gecikme yaşayabilir.
Tekrarlayıcı veya ekolalik konuşma: Duydukları kelime veya cümleleri tekrar edebilirler (ekolali).
Soyut dili anlamakta zorluk: İroni, mecaz veya şakaları anlamakta güçlük çekebilirler.
Anlamsız ya da bağlama uygun olmayan konuşma: Bazen konuşmaları bağlama uygun olmayabilir veya kendileriyle ilgili özel ilgi alanlarından bahsetmeye yoğunlaşabilirler.

3. Tekrarlayıcı Davranışlar ve Sınırlı İlgi Alanları

Tekrarlayan hareketler: El çırpma, dönme, sallanma gibi stereotipik davranışlar.
Değişikliklere aşırı direnç: Günlük rutinlerdeki küçük değişikliklere bile aşırı tepki gösterebilirler.
Sınırlı ve yoğun ilgi alanları: Örneğin, belli bir konuya (trenler, haritalar, sayı dizileri) yoğun bir ilgi duyabilirler.
Duyusal hassasiyetler: Gürültü, ışık, koku veya dokunmaya karşı aşırı hassasiyet veya ilgisizlik.

4. Duyusal Farklılıklar

Aşırı hassasiyet: Ses, ışık veya dokunma gibi duyusal uyaranlara karşı aşırı tepki verebilirler.
Duyusal arayış: Bazı bireyler belirli dokulara dokunma, nesneleri döndürme veya koklama gibi davranışlar sergileyebilir.

5. Erken Belirtiler

Bebeklikte belirtiler: Bebeğin adını duyduğunda tepki vermemesi, göz teması kurmaması veya sosyal gülümseme göstermemesi.
Oyuncaklarla alışılmadık şekilde oynama: Oyuncakları sıraya dizme, döndürme gibi işlevsel olmayan oyun davranışları.
Bağımsız oyun tercih etme: Grup oyunlarına katılmak yerine yalnız olmayı tercih etme.

Şiddet Düzeyi ve Bireysel Farklılıklar

OSB belirtileri, hafiften ağıra doğru bir yelpazede değişir. Bazı bireyler günlük yaşamda büyük ölçüde bağımsız olabilirken, bazıları yoğun destek ihtiyacı duyar. Belirtilerin yoğunluğu ve bireyin yaşamını ne ölçüde etkilediği, bireysel farklılıkları belirler.

Erken Tanı ve Müdahalenin Önemi

Belirtilerin fark edilmesi durumunda uzmana başvurulmalıdır. Erken tanı ve müdahale, bireyin sosyal, iletişimsel ve davranışsal becerilerinde önemli gelişim sağlayabilir.

Dil ve Konuşma Terapisine İhtiyaç Duyulmasının Temel Nedenleri

Otizmli bireylerin dil ve konuşma terapisine ihtiyaç duymasının temel nedeni, otizmin bireylerin iletişim, sosyal etkileşim ve dil gelişimi üzerinde farklı şekillerde etkiler yaratmasıdır. Bu bireylerin dil ve iletişim ihtiyaçları oldukça çeşitlidir ve terapi, bireyin potansiyelini en üst düzeye çıkarmayı amaçlar. İşte otizmli bireylerin dil ve konuşma terapisine ihtiyaç duymalarının nedenleri:

1. Dil Gelişimindeki Zorluklar

Alıcı Dil (Anlama): Otizmli bireyler, söylediklerini anlamakta zorluk çekebilirler. Örneğin, karmaşık yönergeler veya soyut ifadeler kafa karıştırıcı olabilir.
İfade Edici Dil (Kendini İfade Etme): Naile yazacak.

2. Sosyal İletişim (Pragmatik Dil) Sorunları

Otizmli bireylerin çoğu sosyal dil becerilerinde zorluk yaşar.
- Göz teması kurma
- Sohbeti başlatma veya sürdürme
- Sırayla konuşma
- Mimikleri ve beden dilini anlama veya kullanma
Terapiler, bireyin sosyal ortamlarda etkili iletişim kurmasını öğretmeye odaklanır.

3. Konuşma ve Sesletim Problemleri

Bazı otizmli bireylerde artikülasyon sorunları görülebilir. Bu, kelimeleri doğru şekilde seslendirememe şeklinde kendini gösterebilir.
Ekolali (Tekrarlayan Konuşma): Duyduklarını hemen veya daha sonra tekrar etme eğiliminde olabilirler. Dil terapisi, işlevsel iletişim becerilerini teşvik ederek bu davranışı düzenler.

4. Davranışsal ve Duygusal İhtiyaçlar

Kendini İfade Etme: Otizmli bireyler, ihtiyaçlarını ve duygularını ifade etmekte zorluk yaşadıklarında stresli davranışlar gösterebilir. Dil terapisi, bu durumları azaltmaya yardımcı olur.
Duyguları Anlama: Terapiler, otizmli bireylerin kendi duygularını tanıma ve başkalarının duygularını anlama becerilerini geliştirebilir.

5. Erken Müdahalenin Önemi

Beynin gelişim sürecinde yapılan erken müdahaleler, hem dil hem de iletişim becerilerinde önemli ilerlemeler sağlar.

6. Aile ve Çevreyle Etkileşim

Dil terapisi, yalnızca bireyin değil, ailenin de iletişim becerilerini geliştirmesine yardımcı olur. Aileler, bireyin ihtiyaçlarını daha iyi anlayabilir ve uygun destek sunabilir.

Dil ve konuşma terapistleri, otizmli bireyin güçlü yönlerini temel alarak bireyselleştirilmiş bir plan hazırlar. Amaç, bireyin çevresiyle anlamlı bir şekilde iletişim kurmasını sağlamak ve yaşam kalitesini artırmaktır. Bu süreç, bireyin kendine güvenini geliştirmek ve sosyal yaşamda bağımsızlığını desteklemek açısından da önemlidir.